دژنکتور (Disjoncteur)

دژنکتور (Disjoncteur)

————————————————————-

دژنکتور‌(Disjoncteur) چیست؟

دژنکتور‌یکی دیگر از کلیدهایی است که در رده قدرت به کار برده میشود. واژه Disjoncteur یک واژه فرانسوی میباشد که اگر بخواهیم آن را به انگلیسی برگردانیم، به واژه CB یا Circuit Breaker به معنای مدارشکن یا قطع کننده مدار میرسیم. پس متوجه می شویم که در دسته قطع کننده های مدارهای قدرت به کار می رود. کلید قدرت، وسیله ای است که بتواند مدار قدرت را در شرایط و زمان های تعیین شده قطع و وصل کند، به طوری که هم آسیب نبیند و هم بتواند شبکه را به طرز مطلوبی کنترل کند.

کلیدهای قدرت به دو دسته  تقسیم می شوند.

1.      قابل قطع زیر بار (مانند دژنکتور)
2.     غیر قابل قطع زیر بار (مانند سکسیونر) 

دژنکتور یک کلید عملگر قدرت است که علاوه بر قطع و وصل کردن مدار یا خط، از شبکه در مواقع بروز اتصالی نیز حفاظت می کند. این کلید قدرت، قابل قطع زیر بار می باشد، یعنی در شرایطی که مصرف کننده وصل است و به اصطلاح مدار تحت بار است، می تواند مدار را قطع کند. دژنکتورها بسته به طراحی آنها، می توانند یک یا چند پارامتر از یک خط الکتریکی را کنترل کنند. فرمان عملکرد دژنکتورها توسط رله های Prime (اولیه) که مستقیما به برق 20 Kv وصل هستند، صادر می شود. در سیستم های قدرت اصولا با جداشدن کنتاکت های کلیدهای فشار قوی، جریان و ولتاژ خط به صفر نمی رسد ، و تا صفر شدن مقادیر آنها، قوس و یا جرقه خواهیم داشت، که یکی دیگر از وظایف کلیدهای قدرت رفع این مشکل است.

کار اصلی دژنکتور چیست ؟

کار اصلی دژنکتور در واقع قطع کننده مدار هایثابت و متحرک است. مدارهای الکتریکی در هنگام بسته شدن جریان الکتریکی ، جریان الکتریکی را در شرایط عادی تحت کنترل خود قرار میدهند. هنگامی که دژنکتور جریان های مدار های الکتریکی را قطع میکند کنتاکتورهای حامل جریان الکتریکی به نام الکترود ، به وسیله‌ی یک فنر تحت فشار قرار میگیرند و با یکدیگر درگیر می شوند. هرگاه در سیستم مدار ها خطایی رخ دهد دژنکتور وارد عمل میشود و به وسیله مکانیسم متحرک خود مدارهای دچار اختلال شده را از هم جدا میکند و بدین ترتیب می تواند جریان الکتریکی را وصل یا به نوعی دیگر باز کند.

قابل ذکر است که دژنکتور های مدار عملکرد خود را به صورت کاملا مستقل و بدون هیچ نظارتی انجام میدهند، اما میتوانیم بگوییم که دژنکتور های مدار کنترل را از راه دور نیز میتوان کنترل کرد و همچنین میتوان از راه دور نیز از این دژنکتور ها استفاده کرد.

انواع دژنکتور ها :

1.  روغنی (OCBS)
2.  با گاز عایقی SF6
3.  با خلاء

————————————————————-

معرفی انواع دژنکتور ها

۱ – روغنی (OCBS) :

این نوع دژنکتور مکانیزم قطع و وصل آن داخل یک محفظه فولادی پر از روغن قرار دارد و به وسیله فنر قوی که دارد عمل قطع و وصل صورت می گیرد. این مدل دژنکتور کمتر استفاده شده و با مدل های دیگر جایگزین شده است از معایت این مدل دژنکتور، خطر منفجر شدن محفظه پر از روغن است.

————————————————————-

۲- با گاز عایقی SF6 :

این مدل دژنکتور به صورت کامل با گاز SF6 عایق شده و نسبت به سایر مدل ها کوچکتر و کم صدا تر است، لذا در جاهایی که با کمبود فضا مواجه شدیم و صدای قطع و وصل برای ما مهم بود این مدل مناسب است.

 

مزایای کلید قدرت SF6 :

• خاصیت خاموش‌کنندگی قوس گاز هگزافلوراید گوگرد (SF6) بسیار خوب است.
  به همین دلیل مدارشکن‌های SF6 زمان قوس بسیار کوتاهی دارند. بنابراین از گاز SF6 در پست‌های عایق گاز استفاده میشود.
• مقاومت دی‌الکتریک گاز SF6 در مقایسه با هوا 2 تا 3 برابر است. بنابراین کلیدهای SF6 می‌توانند جریان‌های بسیار بزرگ‌تری را قطع کنند.
• برخلاف مدارشکن هوایی، مدارشکن SF6 به دلیل بسته بودن مدار گاز و عدم خروج آن از جو، بدون صدا کار میکند.
• طراحی جمع و جور مدارشکن‌های SF6 الزامات فضا و هزینه‌های نصب ساختمان را به میزان قابل توجهی کاهش میدهد.
  مدارشکن‌های SF6 می‌توانند همه پدیده‌های سوئیچینگ شناخته شده را مدیریت کنند.
• مدارشکن‌های SF6 می‌توانند با شرایط محیطی کاملاً سازگار شوند.
  این کلیدها دارای سیستم گاز کاملاً محصور هستند که هرگونه خروجی را در حین عملیات کلیدزنی از بین میبرد.
• جداسازی کنتاکت در مدارشکن‌های SF6 به دلیل قدرت دی‌الکتریک ارائه شده توسط فشار بالای SF6 حداقل است.

معایب کلید قدرت SF6 :

• عملیات کلیدزنی سنگین می‌تواند فراورده‌های جانبی مضر ناشی از تجزیه را تولید کند. در حین عملیات آب‌بندی معمولی، این محصولات جانبی دوباره در SF6 ترکیب میشوند.
  با این حال، در طول قوس‌ها یا در صورت خرابی در پست، SF6 و فراورده‌های جانبی آن می‌توانند در محیط آزاد شوند.
• اتصالات ناقص در کلید قدرت Sf6 منجر به نشت گاز SF6 میشود. بنابراین تجهیزات نظارتی به صورت مداوم مورد نیاز است.
• گاز قوس SF6 سمی است و نباید استنشاق شود.
• در حالی که SF6 در شکل خالص آن غیرسمی است، می‌تواند در صورت جمع‌ شدن موجب خطر در تنفس شود.
  از آنجا که این گاز سنگین‌تر از هوا است، معمولاً می‌تواند در نزدیکی زمین، به عنوان مثال در ترانشه‌های کابل یا سیستم‌های زهکشی جمع شود.
  بنابراین، به پرسنل سایت دستور داده می شود که از چنین محیط‌هایی مراقبت کنند.
• قرار گرفتن در معرض محصولات جانبی جامد، در صورت استنشاق، موجب تحریک پوست و چشم‌های در معرض دید، بینی، گلو و ریه‌ها میشود.
• اگر حجم کافی به دستگاه گوارش برسد، علائم بیشتری ممکن است ایجاد شود.
• برای انتقال گاز و حفظ کیفیت آن، امکانات ویژه‌ای لازم است. افت کیفیت گاز بر عملکرد و در نتیجه قابلیت اطمینان مدارشکن SF6 تأثیر میگذارد.

————————————————————-

۳- با خلاء:

این مدل دژنکتور در موقع قطع و وصل آن، نه گازی وجود دارد و نه روغن و از مکانیزم خلاء(محفظه خالی بدون هوا) استفاده میشود . این کلیدها کم صدا هستند و اغلب در اماکن عمومی مانند مترو از آنها استفاده میشود.

مزایای دژنکتور خلاء :

•  طول عمر بسیار طولانی کنتاکت ها که سبب عمر طولانی دژنکتور خلا میشود.
•  نیاز به نگهداری کمتر
•  وجود قطعات متحرک کمتر در مکانیزم
•  نیاز به نیروی کمتر برای جداسازی کنتاکت ها (به دلیل فاصله کمتر کنتاکت ها)
•  سازگاری با محیط زیست به دلیل قطع در محیط خلاء روی می دهد و دژنکتورهای خلا نیازی به اضافه نمودن گاز یا مایع ندارند،
  لذا این امر سبب کاهش امکان نشتی گاز یا هر ماده دیگری می شود که می تواند برای محیط زیست مضر باشد.
•  قابلیت ۱۰۰۰۰ بار قطع و وصل در جریان نامی و ۱۰۰ بار در جریان اتصال کوتاه
•  موتوردار، قابلیت فرمان از راه دور (اتوماسیون)
•  دارای تایپ تست از CESI ایتالیا و ICMET رومانی

————————————————————-

نحوه عملکرد دژنکتور (Disjoncteur) :

برای اینکه دژنکتور بتواند عمل قطع و وصل را انجام دهد و مجدد به حالت آماده به کار در بیاید، در داخل آن فنرهایی تعبیه میکنند که هرکدام از این فنرها به یک شفت متحرک وصل هستند. فنر وصل در دژنکتور، هم به طور دستی و هم به طور موتوری شارژ میشود و فنر قطع در دژنکتور، توسط انرژی آزاد شده از فنر وصل شارژ میشود. هم چنین کنترل آزادسازی این فنرها به وسیله تحریک یک ضامن توسط بوبین های قطع و وصل انجام میشود. بوبین هایی که برای برقدار شدن، هم به طور دستی و هم به طور کنترل از راه دور فرمان میگیرند.

دژنکتورها غالبا از مکانیزم شارژ فنری (Spring Mechanism/Spring Charge Mechanism) انرژی لازم برای عمل قطع و وصل را دریافت میکنند. یعنی انرژی مورد نیاز برای قطع و وصل کلید، انرژی ذخیره شده در فنرها میباشد. این مکانیزم به طور همزمان تمام سه یا چهار ترمینال قطع کننده مدار را باز یا بسته میکند.

————————————————————-

مکانیزم طراحی دژنکتور :

طراحی دژنکتورها به گونه ای است که کنترل مدار را هم به صورت اتوماتیک و هم به صورت دستی، در شرایط تحت بار بودن شبکه و بروز اتصال کوتاه که جریان عبوری از مدار ممکن است ، تا ده برابر جریان نامی دژنکتور بالا برود، انجام داده و قادر است مدار را قطع کند بدون اینکه به آن آسیبی برسد. به علت اینکه دژنکتور مدار را تحت بار قطع می کند، در لحظه قطع و در داخل دژنکتور و در محل قطع، باید مکانیزمی تعبیه شود ، که بتواند جرقه ناشی از این قطع و وصل جریان را تخلیه کند. به این منظور از روغن، گاز، خلاء و یا عایق های دیگری در دژنکتور استفاده می کنند، و توسط تیغه هایی، جرقه های ایجاد شده را به سمت محفظه قطع (محفظه حذف جرقه) هدایت می کنند.

دژنکتورها را می توان از دو نقطه نظر مهم تحت بررسی قرار داد:

1. محفظه قطع
2. مکانیزم عملکرد (سیستم تأمین انرژی حرکتی کنتاکت های متحرک)

نواع ساختار دژنکتورها (نوع ساختار دژنکتورها / دژنکتورها بر اساس محفظه قطع)

دژنکتورها بر اساس نوع ساختار و یا از نظر انواع محفظه قطع آرک (Arc) یا قوس الکتریکی به دسته های زیر تقسیم می شوند:

1. دژنکتور با محفظه قطع آبی
2. دژنکتور با محفظه قطع روغنی
3. دژنکتور با محفظه قطع بادی (دژنکتور هوایی)
4. دژنکتور با محفظه قطع گازی
5. دژنکتور با محفظه قطع پر شده از خلأ
6. دژنکتور با محفظه قطع کم روغن

برخی از فاکتورهای انتخابی دژنکتور (Disjoncteur)

1. ولتاژ نامی: ولتاژ مجاز جهت کارکرد نرمال مدار
2. حداکثر ولتاژ نامی: حداکثر ولتاژ مجاز جهت کارکرد نرمال مدار
3. فرکانس نامی: فرکانس مجاز جهت کارکرد نرمال مدار
4. جریان نامی: جریان مجاز جهت کارکرد نرمال مدار
5. مقدار قطع جریان اتصال کوتاه
6. مقدار وصل جریان اتصال کوتاه
7. سطح عایقی
8. مقدار ولتاژ گذرا: مقدار ولتاژی که پس از قطع در دو سر کنتاکت ها قبل از رسیدن به مقدار نامی آنها ظاهر میشود.
9. ترتیب زمانی قطع و وصل
10. مدت زمان قطع
11. مدت زمان وصل

————————————————————-

اجزای جانبی دژنکتور عبارتند از:

• استراکچر
• مقره
• ترمینال های فشار قوی
• وسیله اندازه گیری فشار گاز
• تابلو کنترل
• پایه های نگهدارنده

————————————————————-

محصولات مرتبط :

دژنکتور‌هیوندای 

دژنکتور‌اشنایدر 

دژنکتور LS

مقاله های مرتبط :

عملکرد کلید قدرت (مدارشکن)

لینک زبان اصلی مقاله :

https://www.electrical4u.com/electrical-isolator-or-electrical-isolation-switch/