مرداد
در این مقاله قصد داریم در مورد زندگینامه دانشمند زن بزرگ، ماری کوری صحبت‌کنیم.
فهرست مطالب
1- چکیده
2- زندگینامه ماری کوری
3- دستاوردهای علمی ماری کوری
4- آرامگاه ماری کوری
————————————————–
1- چکیده
ماریا سالومی اسکلودوسکا معروف به ماری کوری، دانشمند فیزیک و شیمی فرانسوی- لهستانی الاصل، به دلیل تلاش‌هایش در کشف رادیواکتیویته و همچنین دو بار بردن جایزه نوبل، بسیارمشهور‌است.
او در سال 1903، به همراه هانری بکرل و همسرش پیر کوری، موفق به کسب جایزه نوبل فیزیک‌شد.
تلاش ها و مطالعات او در علم شیمی نیز منجر به بردن جایزه نوبل شیمی در سال 1911شد.
ماری کوری اولین زنی بود که موفق به کسب جایزه نوبل شد و تنها زنی‌است که این جایزه را در دو زمینه مختلف دریافت کرده‌است.
این دانشمند بزرگ، نخستین استاد زن در دانشگاه پاریس و همچنین موسس مراکز تحقیقاتی کوری در پاریس و ورشو بوده‌است.
از دستاوردهای بزرگ او می‌توان به توسعه نظریه رادیواکتیوته، روش‌های ایزوله‌کردن ایزوتوپ‌های رادیواکتیو و کشف دو عنصر پولونیوم و رادیوم اشاره‌کرد.
از این رو، قصد داریم در این مقاله به زندگینامه این دانشمند بزرگ بپردازیم.
————————————————–
2- زندگینامه ماری کوری
اوایل زندگی
ماریا سالومی اسکلودوسکا در هفتم نوامبر ۱۸۶۷ میلادی در ورشو، لهستان متولد‌شد.
او کوچکترین فرزند خانواده‌بود و سه خواهر بزرگتر و یک برادر داشت.
پدراو” ولادیسلاو” و مادر او “برونیسلاوا” از معلمانی بودند که تحصیلات فرزندانشان، برایشان بسیار با اهمیت‌بود.
مادر کوری در سال 1878 ، متاسفانه به بیماری سل مبتلا‌شد و جان خود را از دست‌داد.
در کتاب باربارا گلداسمیت “نابغه وسواسی: دنیای درونی ماری کوری”، خاطرنشان شده‌است که مرگ مادر کوری تأثیر عمیقی بر او گذاشته‌است و موجب نبردی مادام‌العمر با افسردگی و شکل‌دادن به دیدگاه‌های او در مورد مذهب شده‌است.
او از دوران کودکی به خاطر حافظه شگفت انگیزش بسیار مورد توجه‌بود.
به طوریکه در سن 16 سالگی پس از اتمام تحصیلات متوسطه خود در لیسه روسیه، توانست مدال طلای رقابت‌های علمی را از دبیرستان دریافت‌کند.
پدر ماریا، معلم ریاضیات و فیزیک بود، که پس‌انداز خود را در اثر یک سرمایه‌گذاری نادرست از دست داد، و ماریا مجبور شد بعنوان معلم شروع به کار‌کند و همزمان به طور مخفیانه دردانشگاه ملی‌گرایانه شرکت کند و به زبان لهستانی برای زنان کارگر کتاب بخواند.
او در سن 18 سالگی به عنوان‌مدیر منصوب‌شد و در آنجا دچار یک رابطه عاشقانه ناخوشایند‌شد.
ماریا از درآمد خود توانست هزینه تحصیل پزشکی خواهرش برونیسلاوا را در پاریس تأمین کند، با این تصور که برونیسلاوا نیز بعداً به او برای ادامه تحصیل کمک می‌کند.
از این رو، او در سال‌های تحصیل خواهرش، سخت مشغول کار‌بود و فقط شب‌ها فرصت مطالعه دروس مورد علاقه‌اش (شیمی، فیزیک و ریاضی) را داشت.
مهاجرت ماریا به پاریس
ماریا در سال ۱۸۹۱ و در ۲۴ سالگی تصمیم گرفت که به پاریس مهاجرت کند.
او برای ادامه تحصیل در رشته‌مورد علاقه‌اش در دانشگاه سوربن پاریس ثبت نام‌کرد، و نام خود را به “ماری” تغییرداد تا فرانسوی تر به نظر برسد.
اکنون با استفاده از نام ماری، شروع به دنبال کردن سخنرانی‌های پل آپل، گابریل لیپمن و ادموند بوتی در دانشگاه سوربن‌کرد.
او در آنجا با فیزیکدانانی از جمله، ژان پرین، چارلز مورین، و ایمه کاتن، آشنا شد که از قبل به خوبی شناخته‌‍شده‌بودند.
ماری تا پایان شب در اتاق دانشجویی‌خود کار می‌کرد و عملاً با نان، کره و چای زندگی می‌کرد.
او دانش آموزی متمرکز و بسیار کوشا‌بود وهمیشه در صدر کلاس‌خود قرار داشت.
برای شناخت استعدادهایش، بورسیه تحصیلی الکساندرویچ (برای دانشجویان لهستانی که در خارج از کشور تحصیل می‌کردند) به او اعطا شد.
این بورس تحصیلی به کوری کمک کرد‌تا در سال 1894 هزینه کلاس‌های مورد‌نیاز‌خود را برای تکمیل تحصیلاتش در رشته‌های فیزیک و علوم ریاضی پرداخت کند.
ملاقات با پیر کوری
یکی از اساتید کوری یک کمک هزینه تحقیقاتی برای او ترتیب‌داد تا خواص مغناطیسی و ترکیب شیمیایی فولاد را مطالعه کند.
آن پروژه تحقیقاتی، ماری را با پیر کوری، که او نیز محققی ماهر‌بود، آشنا و در ارتباط قرار‌داد.
و در نهایت، این دو در تابستان 1895 ازدواج کردند.
پیر در زمینه کریستالوگرافی مطالعه و اثر پیزوالکتریک (یعنی زمانی که بارهای الکتریکی با فشردن یا اعمال فشار مکانیکی به کریستال‌های خاص، تولید می‌شوند، را کشف‌کرد.
او همچنین چندین ابزار برای اندازه‌گیری میدان‌های مغناطیسی و الکتریسیته طراحی‌کرد.
ازدواج آن‌ها نشانگر شروع یک همکاری بود‌که به دستیابی به نتایج مهم جهانی در علوم فیزیک و شیمی ختم‌شد.
————————————————–
3- دستاوردهای علمی ماری کوری
ماری پس از ازدواج با پیر کوری، نام خانوادگیش را به کوری تغییرداد.
او که در حال تحصیل در مقطع دکتری بود‌با مطالعه گزارش‌های ویلهلم رونتگن فیزیکدان آلمانی در‌مورد کشف اشعه ایکس و گزارش فیزیکدان فرانسوی هنری بکرل درباره «پرتوهای بکرل» که بعدها او آن را رادیواکتیویته نامید، بسیار تحت تاثیر قرار گرفت.
و از آنجا که در جستجوی موضوعی برای پایان نامه دکتری خود‌بود، تصمیم گرفت تا دریابد که آیا خاصیت کشف شده در اورانیوم در مواد دیگری نیز وجود دارد یا خیر.
از این رو، ماری شروع به مطالعه و آزمایش بر روی اورانیوم‌کرد.
به گفته گلداسمیت، کوری یکی از دو صفحه فلزی را با لایه نازکی از نمک اورانیوم پوشاند.
سپس قدرت پرتوهای تولید شده توسط اورانیوم را با استفاده از ابزارهای طراحی شده توسط همسرش اندازه‌گیری‌کرد.
این ابزارها جریان الکتریکی ضعیفی را که هنگام بمباران هوایی بین دو صفحه فلزی با پرتوهای اورانیوم ایجاد می‌شد، شناسایی کردند.
او دریافت که ترکیبات اورانیوم نیز پرتوهای مشابهی از‌خود ساطع می‌کنند.
کوری به آزمایش ترکیبات اورانیوم بیشتری ادامه‌داد.
او با یک سنگ معدن غنی از اورانیوم به نام pitchblende آزمایش کرد و دریافت که حتی با حذف اورانیوم، pitchblende اشعه‌هایی منتشر می‌کند که قوی‌تر از اورانیوم خالص هستند.
از این رو، او به یک عنصر کشف نشده، مشکوک‌شد.
در مارس 1898، کوری یافته‌های خود‌را در مقاله‌ای مهم، جایی که اصطلاح «رادیواکتیویته» را ابداع کرد، ثبت‌کرد.
گلداسمیت خاطرنشان می‌کند که کوری در این مقاله از دو مشاهده انقلابی خود‌صحبت کرده‌است.
کوری اظهار داشت که اندازه‌گیری رادیواکتیویته امکان کشف عناصر جدید را فراهم کرده است،
و رادیواکتیویته یکی از ویژگی‌های اتم است.
کوری
کوری ها با هم کار‌کردند تا تعداد زیادی از pitchblendeها را بررسی کنند.
این زوج پروتکل‌های جدیدی را برای جداسازی pitchblende به اجزای شیمیایی آن، ابداع کردند.
ماری کوری اغلب تا آخر شب کار می‌کرد و دیگ‌های بزرگ را با میله‌ای آهنی به قد خودش، هم می‌زد.
کوری ها دریافتند که دو جزء شیمیایی، یکی شبیه بیسموت و دیگری مانند باریم، رادیواکتیو هستند.
در ژوئیه 1898، کوری‌ها نتیجه‌گیری‌خود را منتشر‌کردند: ترکیبی شبیه بیسموت حاوی یک عنصر رادیواکتیو کشف نشده‌بود که آن را به نام کشور مادری ماری کوری، لهستان، پلونیوم نامیدند.
در پایان آن سال، آن ها دومین عنصر رادیواکتیو را جدا‌کردند و آن را رادیوم نامیدند که از “radius”، کلمه لاتین پرتوها، مشتق شده‌بود.
ماری و پیر کوری در سال 1902، موفقیت‌‌خود را در استخراج رادیوم خالص اعلام‌کردند.
در ژوئن 1903، ماری کوری اولین زن در فرانسه‌بود که از پایان نامه دکترای‌خود دفاع‌کرد.
در نوامبر همان سال، کوری ها به همراه هنری بکرل به دلیل مشارکت در درک «پدیده های تشعشعی» برنده جایزه نوبل فیزیک شدند.
کمیته تعیین‌کننده برنده، در ابتدا با گنجاندن یک زن به عنوان برنده جایزه نوبل مخالفت‌کرد، اما پیر کوری اصرار داشت‌که تحقیقات اولیه مربوط به همسرش‌است.
اشتیاق ماری برای مطالعه و کشف علم و انجام کارهای فشرده علمی، با تولد دو دخترش، ایرن و ایو، در سال‌های 1897 و 1904، قطع و حتی کم هم نشد.
او در سال 1900 به عنوان مدرس فیزیک در École Normale Supérieure برای دختران در سور (جنوب غربی پاریس) منصوب‌شد و در آنجا روشی برای تدریس بر اساس نمایش‌های تجربی معرفی کرد.
در دسامبرسال 1904 او به عنوان دستیار ارشد در آزمایشگاهی که پیر کوری آن را مدیریت می‌کرد، منصوب‌شد.
مرگ پیر کوری و دومین جایزه نوبل
در 19 آوریل سال 1906، پیر کوری همزمان با یک واگن اسبی، به خیابان رفت و در یک تصادف غم انگیز جان‌خود را از دست‌داد.
مرگ ناگهانی پیر کوری ضربه تلخی برای ماری کوری‌بود، اما همچنین یک نقطه عطف تعیین‌کننده در حرفه او‌بود:
از این پس او تمام انرژی خود‌را صرف انجام کارهای علمی که تا آن زمان آن دو کنار هم انجام داده بودند،کرد.
ماری کوری در سیزده مه 1906، متعاقباً پست دانشکده خود‌را به عنوان استاد فیزیک عمومی، که پس از مرگ همسرش خالی مانده‌بود، در دانشکده علوم سوربن آغاز‌کرد و اولین زنی‌بود که در این سمت خدمت می‌کرد.
در سال 1908 او به مقام استادی رسید و در سال 1910 رساله اساسی او در‌مورد رادیواکتیویته منتشر‌شد.
در سال 1911 ، ماری دومین جایزه نوبل شیمی را برای جداسازی رادیوم خالص دریافت‌کرد.
او در سال 1914 شاهد تکمیل ساختمان آزمایشگاه‌های موسسه رادیوم در دانشگاه پاریس‌بود.
در طول جنگ جهانی اول، ماری کوری، با کمک دخترش ایرن، خود‌را وقف توسعه استفاده‌از رادیوگرافی Xکرد.
در سال 1918 مؤسسه رادیوم، که ایرن هم به عنوان محقق به آن ملحق شده‌بود، به طور جدی شروع به فعالیت‌کرد و قرار‌بود به یک مرکز جهانی برای فیزیک و شیمی هسته‌ای تبدیل‌شود.
ماری کوری که اکنون در بالاترین نقطه شهرت خود‌قرار دارد و از سال 1922 عضو آکادمی پزشکی‌بود، تحقیقات خود‌را به مطالعه شیمی و مواد رادیواکتیو و کاربردهای پزشکی این مواد اختصاص‌داد.
آخرین دستاوردهای ماری کوری
در سال 1921، ماری کوری، همراه با دو دخترش، سفری پیروزمندانه به ایالات متحده انجام داد، جایی که رئیس جمهور وارن جی هاردینگ، یک گرم رادیوم را در میان زنان آمریکایی، به او هدیه‌داد.
او همچنین در بلژیک، برزیل، اسپانیا و چکسلواکی سخنرانی‌کرد و توسط شورای جامعه ملل به عضویت کمیسیون بین المللی همکاری فکری درآمد.
علاوه بر این، ماری از دیدن توسعه بنیاد کوری در‌پاریس و افتتاح مؤسسه رادیوم در ورشو در سال 1932 که خواهرش برونیسلاوا مدیر آن‌شد، بسیار خشنود‌بود.
یکی از دستاوردهای برجسته ماری کوری درک نیاز به انباشته شدن منابع رادیواکتیو، نه تنها برای درمان بیماری، بلکه برای حفظ منابع فراوان برای تحقیقات در فیزیک هسته‌ای‌بود.
ذخایر حاصل تا زمان ظهور شتاب دهنده‌های ذرات پس از سال 1930، ابزاری بی رقیب‌بود.
وجود ذخایر 1.5 گرم رادیوم در پاریس در موسسه رادیوم که در آن رادیوم D و پولونیوم در طی چند سال انباشته شده‌بود، سهم تعیین‌کننده‌ای در موفقیت آزمایش‌های انجام‌شده در حدود سال‌های 1930داشت.
به ویژه آن هایی که ایرن کوری در ارتباط با فردریک ژولیو که در سال 1926 با او ازدواج کرده بود، انجام‌داد.
این کار راه را برای کشف نوترون توسط سر جیمز چادویک و بالاتر از همه، برای کشف رادیواکتیویته مصنوعی توسط ایرن و فردریک ژولیو- کوری در سال 1934 هموار‌کرد.
ماری کوری به همراه ایرن کوری، ” the entry on radium” را برای ویرایش سیزدهم (1926) دانشنامه بریتانیکا نوشتند.
————————————————–
4- آرامگاه ماری کوری
ماريكوري، به‌عنوان بزرگترين زن دانشمند جهان، سرانجام در چهارم ژوئيه 1934 در حالي كه سلولهاي بدنش بر اثر تماس با تابش راديوم كاملاً فرسوده شده‌بود، در نتیجه کم خونی آپلاستیک ناشی از عمل تشعشع، درسن 67 سالگي درگذشت.
او در پاریس در کنار همسرش دفن شد، و درسال ۱۹۹۵، برای ادای احترام، بقایای اجسادشان به معبد پانتئون در پاریس منتقل‌شد. او اولین زنی‌بود که این افتخار را برای دستاوردهای‌‍خود و شایستگی‌های شخصی دریافت‌کرد.
دفتر و آزمایشگاه او در غرفه کوری موسسه رادیوم به عنوان‌موزه کوری نگهداری می‌شود.
سهم و نقش ماری کوری در فیزیک، نه تنها در کارهای‌خود، که اهمیت آن با اعطای دو جایزه نوبل به او نشان داده‌شده‌است، بلکه به دلیل تأثیرش بر نسل‌های بعدی فیزیکدانان هسته‌ای و شیمیدانان، بسیار زیاد و پررنگ بوده‌است.
او دربسیاری از محافل به دلیل دستاوردهای علمی‌اش مورد‌تحسین قرار گرفته‌است.
مجله New Scientist در سال 2009، با برگزاری یک رای‌گیری جهت انتخاب برترین بانوی تأثیرگذار تاریخ، ماری کوری را با ۲۵.۱ درصد رای در رتبه اول معرفی‌کرد.
و به افتخار صدمین سالگرد جایزه نوبل او، سال 2011 “سال بین المللی شیمی” اعلام‌شد.
این دانشمند بزرگ زن، علاوه بر ۲ جایزه نوبل، جوایز دیگری همچون مدال دیوی، جایزه آکتونین، مدال الیوت کرسون، مدال ماتوچی و مدال فرانکلین را نیز دریافت‌کرد.
همچنین، عنصر شماره ۹۶ جدول تناوبی عناص، نیز کوریوم نام نهاده شده‌است.
————————————————–
مراجع
Marie Curie: Facts and biography
مطالب مرتبط
استیون هاوکینگ؛ زندگینامه، دستاوردها و افتخارات او
زندگینامه و اختراعات نیکولا تسلا